Η ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΝΕΩΝ. ΠΩΣ ΕΚΔΗΛΩΝΕΤΑΙ, ΠΟΙΟΙ ΕΥΘΥΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ. ΤΡΟΠΟΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ.
του Νίκου Μελιανού
Με αφορμή τα γεγονότα βίας που ακούγονται καθημερινά, από πλευράς νεολαίας, αλλά και έρευνες που πραγματοποιήθηκαν σε Πανελλήνιο επίπεδο, υπήρξε διαπίστωση ότι τη χρονιά που πέρασε 11.000 νέα επεισόδια νεανικής παραβατικότητας – μόνο το τελευταίο δίμηνο 500 περιπτώσεις – ήρθαν να προστεθούν στα δεκάδες άλλα τα οποία ενδημούσαν και ενδημούν σε διάφορους χώρους με πρωταγωνιστές νεαρά άτομα κυρίως ανήλικους.
Αυτή η παραβατικότητα των ανηλίκων θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το φαινόμενο του 21ου αιώνα παγκοσμίως και φυσικά η πατρίδα μας με την ευρύτερη ή στενότερη έννοια της δε θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση, με τα αποτελέσματα των μετρήσεων να είναι άκρως εντυπωσιακά, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις.
Τα τελευταία χρόνια η παραβατικότητα των ανηλίκων βρίσκεται στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Πολλοί νέοι αρχίζουν να εμφανίζουν αρνητική συμπεριφορά στην εφηβεία καθώς αυτοί βρίσκονται αρχικά στο σχολικό περιβάλλον - εκεί εφαρμόζεται και το γνωστό ΜΠΟΥΛΙΓΚ –ενώ εμφανίζονται καθημερινά νέες μορφές παραβατικότητας ως απόρροια άλλων κοινωνικών παραγόντων. Η νεανική παραβατικότητα αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο και ταυτόχρονα ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας, που έχει ως αποτέλεσμα συναισθηματικό και οικονομικό κόστος για τα ίδια τα θύματα αλλά και την κοινωνία.
Οι τύποι με τους οποίους εκδηλώνεται είναι :
1) Σωματική ή φυσική επιθετικότητα, η οποία περιλαμβάνει όλες τις μορφές σωματικής βίας, όπως χτυπήματα, σπρωξίματα και κλωτσιές. Οι πρώτες ενδείξεις σωματικής επιθετικότητας εντοπίζονται πολύ νωρίς στη ζωή του ατόμου οι οποίες όμως μειώνονται καθώς το άτομο μεγαλώνει, αφού μαθαίνουν και ρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους, αλλά και να υιοθετούν πρακτικές εναλλακτικές λύσεις, για την αντιμετώπιση των διάφορων κοινωνικών καταστάσεων,
2) Λεκτική επιθετικότητα, η οποία εκφράζεται μέσω βρισιών, χειρονομιών, απειλών, διάδοση φημών, ρατσιστικών ή ομοφοβικών σχολίων έναντι στο θύμα,
3) Επιθετικότητα σχέσεων,
4) Επιθετικότητα μέσω του διαδικτύου.
Είναι γεγονός ότι πυλώνες διαμόρφωσης της προσωπικότητας των νέων είναι : η οικογένεια, το σχολείο, οι παρέες ( φίλοι ) και ο κοινωνικός περίγυρος. Σημαντικοί είναι όλοι, σημαντικότερος όλων είναι η οικογένεια. Οι μεγάλες όμως ανακατατάξεις που επέφερε η τεχνολογική εξέλιξη και η συνακόλουθη αμφισβήτηση των παραδοσιακών θεσμών, άσκησε αρνητική κριτική, και αρνητικές επιδράσεις στην οικογένεια, ιδιαίτερα στη συνοχή της. Έτσι παρατηρούνται : Αποξένωση των μελών της εξαιτίας του σύγχρονου τρόπου ζωής ( π.χ. οι αξίες που κυριαρχούν στην εποχή μας, (ΑΤΟΜΙΚΙΣΜΟΣ, ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ,) υπονομεύουν τη συνοχή της οικογένειας, προκαλώντας προβλήματα στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού.
Δυστυχώς ορισμένοι γονείς περιορίζουν την ευθύνη τους στην ικανοποίηση υλικών αναγκών των παιδιών, παραγνωρίζοντας, ή αδυνατώντας να αντιληφθούν τις βαθύτερες συναισθηματικές ανάγκες τους.
Έτσι γονείς , πιθανόν καταπιεσμένοι του χτες, οδηγούνται σε έναν άκρατο φιλελευθερισμό, υιοθετούν ελαστικές συμπεριφορές παρέχοντας υπερβολική ελευθερία στα παιδιά, μη αποδεχόμενοι όμως σε περίπτωση προβλήματος, την ευθύνη τους. Καλός γονιός μπορεί να είναι κάποιος, σωστός γονιός όμως όχι, σύμφωνα με τα παραπάνω, και συν τοις άλλοις αρκούνται μόνο στην κριτική ιδιαίτερα σε προβληματικές και χωρισμένες οικογένειες, χωρίς ωστόσο να έχουν κάνει κάτι παιδαγωγικά σωστό για το παιδί τους.
Πολλές φορές υπάρχει σύγχυση όσον αφορά τους οικογενειακούς ρόλους και τις ευθύνες. Προκατάληψη, στερεότυπα, και κυρίως εγωιστική συμπεριφορά δυσκολεύουν την ισότιμη κατανομή των ευθυνών των γονέων με αποτέλεσμα να προκαλούνται συχνά αντιπαραθέσεις και συγκρούσεις, ενώ ενίοτε καθοριστικός είναι ο ρόλος συγγενών και φίλων της … οικογένειας.
Τέλος ο ρόλος του άνδρα και της γυναίκας. Η γυναίκα αναλαμβάνει πολλούς ρόλους( εργαζόμενη, μητέρα, νοικοκυρά ) στους οποίους συχνά αδυνατεί να ανταποκριθεί με επάρκεια. Από την άλλη ο άνδρας δε δείχνει πάντοτε διατεθειμένος να εγκαταλείψει τον παραδοσιακό του ρόλο και να προσαρμόζεται στις νέες ευθύνες που απορρέουν από το γονικό του ρόλο κοιτάζοντας πρωτίστως τον εαυτό του.
Όλα τα παραπάνω επηρεάζουν τα νεαρά άτομα και προκαλούν πολλά προβλήματα σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Όμως παράλληλα με την κρίση που αντιμετωπίζει η οικογένεια, η κρίση στο σχολικό χώρο βοηθά στην εκδήλωση της παραβατικότητας των νέων. Τα σχολεία πέρα από την προσφορά γνώσεων μπορούν να συμβάλουν θετικά στην ανάπτυξη ης προσωπικότητας των νέων. Παίζουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση παραβατικών συμπεριφορών.
Θεωρείται δε βέβαιο πως όλοι μαζί μαθητές και δάσκαλοι, στο μικρόκοσμο του σχολείου θα πρέπει να βοηθήσουν και να συμβάλουν στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των νεαρών μαθητών, κυρίως όμως να προάγουν το θαυμασμό μεταξύ τους για να τον μεταφέρουν αργότερα και στις κοινωνικές σχέσεις τους.
ΠΡΟΣΟΧΗ όμως. Πτώση σχολικής επίδοσης χωρίς αιτιολόγηση, έξοδοι των παιδιών με άτομα μεγαλύτερα από την ηλικία τους, οι συχνές αλλαγές στο ντύσιμο, σταδιακό κλείσιμο στον εαυτό τους, αποφυγή εξωτερίκευσης σκέψεων στους γονείς τους είναι στοιχεία τα οποία θα πρέπει να τους κάνουν να ψάχνουν τι κρύβεται πίσω από τέτοιες συμπεριφορές.
Παρ’ όλα αυτά και κατά γενική ομολογία η σημερινή νεολαία –ευτυχώς όχι στο σύνολο της - αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα και αυτό συμβαίνει επειδή οι σημερινές κοινωνικές συνθήκες δεν είναι ιδανικές για τους νέους οι οποίοι βιώνουν διπλή κρίση. Κρίση ηλικίας και κρίση πολιτισμού που τους επιβάλλει ένα αίσθημα πίεσης, τους προκαλεί ανασφάλεια, ένα αίσθημα αδυναμίας και ένα συναισθηματικό κενό. Έλλειψη μέτρου και αδυναμία στάθμισης της δράσης τους και ένα αίσθημα ανικανοποίησης.
Φυσικά οποιαδήποτε απόκλιση από τη δέουσα συμπεριφορά, με παραβατικότητα, θα πρέπει να τιμωρείται όχι εξοντωτικά, αλλά βελτιωτικά, σύμφωνα και με τον Τσέζαρε Μπεκαρία ο οποίος τονίζει πως η ποινή πρέπει να λειτουργεί προληπτικά και κατασταλτικά, αφού σκοπός της ποινής δεν είναι η εκδίκηση αλλά ο σωφρονισμός εκείνου που διαπράττει το αδίκημα και ο παραδειγματισμός των άλλων. Κανονικά όμως θα πρέπει να επιβάλλεται ποινή αντίστοιχη και σ’ εκείνους τους γονείς οι οποίοι ενδιαφέρονται μόνο για τον υλικό ευδαιμονισμό των παιδιών τους, ενώ αδιαφορούν για την ψυχο - πνευματικο - παιδαγωγική ανάγκη τους καθώς και την ανατροφοδότηση τους με αξίες και ιδανικά που είναι απαραίτητα για το κρίσιμο πέρασμα τους από την εφηβική ηλικία με τις ελάχιστα λιγότερες απώλειες.
Η παραβατικότητα των νεαρών ατόμων είναι κάτι για την επίλυση του οποίου χρειάζεται η καλή συνεργασία όλων των προαναφερθέντων φορέων. Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνά κάποιος ότι και τα αποκλίνοντα άτομα, αυτά που προβαίνουν σε παραβατικές συμπεριφορές είναι και αυτά θύματα μιας κοινωνίας που και αυτή ψάχνεται. Πρέπει να υπάρξει κοινωνική μεταβολή και κύριος εκφραστής της πρέπει να είναι οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οι οποίοι πρέπει να έχουν υπόψη τους το ‘’χρη προνοείν ή μετανοείν ‘’
Πως ;Με τη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών, Κέντρα νεότητας, στα οποία τα νεαρά άτομα θα κοινωνικοποιούνται καλύτερα και θα απομακρύνονται από αντικοινωνικές συμπεριφορές, οπλισμένοι με τα απαραίτητα εφόδια και γνωρίζοντας καλύτερα τόσο τον εαυτό τους όσο και τους Άλλους.
